Veel normale mobiele gsm telefoons bieden de mogelijkheid om adressen en afspraken op te slaan, mobiel internet te kunnen ontvangen en ook natuurlijk te versturen, en internetpagina's bekijken, naar muziek te luisteren en filmpjes te bekijken, maar een smartphone heeft nog veel meer te bieden. Ook kunnen ze bijvoorbeeld een ingebouwde gps-ontvanger hebben, de mogelijkheid hebben om te synchroniseren met Microsoft Outlook of  de mogelijkheid om verbinding te maken met verschillende bedrijfs netwerken.

Smartphones werken met verschillende besturingsapplicaties. De meest voorkomende zijn Microsoft Windows Mobile 5,6 en 7 Symbian, Nokia Series 60 (gebaseerd op Symbian), Google Android en ook PalmOS. De Apple iPhone, sinds drie jaar op de markt in Europa, biedt alle bekende functionaliteit van de moderne smartphone, maar is uitgerust met een aangepaste versie van Apples eigen besturingssysteem Mac OS X.

Smartphones worden vaak bediend via een aanraakscherm  eventueel met een pennetje en/of via een toetsenbordje met voor iedere gewone letter een aparte toets. Ook bijna alle bijzondere karakters kun je intoetsen op een smartphone dit in tegenstelling tot veel normale mobiele telefoons.